Бакасова Айна Бакасовна

техника илимдеринин доктору, доцент, КМТУнун профессору, Дж.Апышев атындагы "Электроэнергетика" кафедрасынын башчысы

Илимий кызыкчылык чөйрөсү:

Түз сызыктуу эмес электр энергетикасы; өзүн өзү уюштурган, түз сызыктуу эмес татаал динамикалуу электр энергетикалык объектилерди башкаруу; калыптанма энергия булактары.

Кыскача биографиялык маалымат

Туулган жылы жана жери: 1958-жылдын 18-ноябры, Нарын шаары, Кыргыз ССРи.

Билими

1981 – жылы Фрунзе политехникалык институтун (ФПИ) «Өнөр жай ишканаларын, шаарларды жана айыл чарбасын электр менен жабдуу» адистиги боюнча бүтүргөн. И.Раззаков атындагы Кыргыз техникалык университетинде (КТУ) аспирантураны (2002-ж.) жана Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясынын (УИА) Автоматика жана маалымат технологиялары институтунда (2013-ж.) докторантураны аяктаган.

2004 - жылы И.Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинде (КМТУ) «Математикалык моделдөө жана олуттуу түз сызыктуу эмес электр энергетикалык системалардагы өтмө процесстерди изилдөө» деген темада, 05.14.02 – «Электр станциялары жана электр энергетикалык системалары» жана 05.13.18 - «Математикалык моделдөө, сандык ыкмалар жана программалык комплекстер» адистиктери боюнча кандидаттык диссертациясын коргогон (илимий жетекчиси - т.и.к., КМТУнун профессору Джоомарт Асыранкулович Апышев).

2008 – жылы «Энергетика» адистиги боюнча Доцент илимий наамы ыйгарылган.

2015 – жылы Кыргыз Республикасынын УИАнын Автоматика жана маалымат технологиялары институтунда «Өзүн өзү уюштурган татаал динамикалуу системалар классынын башкаруу алгоритмдерин изилдөө жана иштеп чыгуу» деген темада, 05.13.01 - «Системалык анализ, башкаруу жана маалыматты иштеп чыгуу» адистиги боюнча докторлук диссертациясын коргогон (илимий консультанты - Кыргыз Республикасынын УИАнын академиги, Кыргыз Республикасынын илим жана техникага эмгек сиңирген ишмери Жаныбек Шаршеналиевич Шаршеналиев).

Квалификациясын жогорулатуу максатында Россия Федерациясынын алдыңкы жогорку окуу жайларында илимий стажировкалардан өткөн: Москва шаарындагы «Москва Энергетика Институту» илимий-изилдөө университетинде, Таганрог шаарындагы Түштүк Федералдык университетинин «Синергетика жана башкаруу процесстери» кафедрасында жана Германиянын Ильменау шаарындагы Техникалык университетинде.

Иш тажрыйбасы

1981 – жылы ФПИни аяктагандан кийин, Кыргыз Республикасынын Билим берүү министрлиги тарабынан Кара-Көл шаарында жайгашкан Токтогул ГЭСине адистерди даярдоо максатында түзүлгөн ФПИнин жалпы техникалык факультетине «Электротехниканын теориялык негиздери» дисциплинасы боюнча окутуучу катары жөнөтүлгөн.

1981 – 1992 – жылдары ФПИнин жалпы техникалык факультетинин жана Кара-Көл инженердик факультетинин (КИФ) окутуучусу;

1993 – 1995 – жылдары Жалал-Абад мамлекеттик университетинин (ЖАМУ) КИФтин улук окутуучусу;

1995 – 2007 – жылдары ЖАМУ КИФтин «Электр энергетикасы» кафедрасынын башчысы;

2007 – 2008 – жылдары И. Раззаков атындагы КМТУнун Кара-Көл технологиялык институтунун «Электр энергетикасы» кафедрасынын башчысы;

2008 – 2020 – жылдары И. Раззаков атындагы КМТУнун Кара-Көл шаарындагы филиалынын «Электр энергетикасы», андан кийин «Курулуш, транспорт жана электр энергетикасы» кафедрасынын башчысы;

2014 – 2020 – жылдары Кыргыз Республикасынын УИАнын Автоматика жана маалымат технологиялары институтунун «Татаал динамика жана өзүн өзү уюштурган башкаруу системалары» илимий лабораториясынын башчысы;

2020 – жылдан баштап И.Раззаков атындагы КМТУнун Энергетика институтунун Дж.Апышев атындагы «Электр энергетикасы» кафедрасынын башчысы;

2021 – жылдан баштап Кыргыз Республикасынын УИАнын Машина таануу, автоматика жана геомеханика институтунун «Оптималдык жана санариптик башкаруу системалары» илимий лабораториясынын башчысы (айкалыштыруу менен).

Кыргыз Республикасынын УИАнын 4 илимий Долбоорунун жетекчиси.

140 басылып чыккан илимий эмгектердин автору (авторлошу), анын ичинен: КМШнын жана Кыргызстандын мезгилдүү басылмаларында жарык көргөн 85 илимий макалалар жана докладдар (3 макала Scopusта индекстелет); 3 монография жана 6 ойлоп табууга алынган КР патенттери; 48 окуу-методикалык жана окуу куралдары (5 окуу китептери Билим берүү жана илим министрлигинин грифи менен).

Эң маанилүү басылмалар (жарым-жартылай тизме)

Нелинейности в электроэнергетике: монография. – Бишкек, ИЦ «Текник», 2003. – 170 с. Соавтор: Апышев Дж.А.
Синтез сложных систем с нелинейной динамикой и самоорганизацией: монография. – Бишкек: Инсанат, 2014. – 424 с.
Хаотическое поведение процессов и параметров материалов в элементах электрических сетей и в электротехнике: коллективная монография. – МСНТ. Итоги Науки Том 2. Избранные труды Межд. симпозиума по фундаментальным и прикладным проблемам науки. РАН – М.: 2014. – С. 111 – 141. Соавторы: Сатаркулов К., Абылгазиев Ж.С.
Синергетическое управление сложными системами с хаотической динамикой. X Межд. азиатская школа – семинар «Проблемы оптимизации сложных систем» СО РАН. – Булан–Соготту, 2014. – С. 92–101.
Синерго–кибернетический подход к нелинейному адаптивному управлению гидрогенератором энергосистемы. ХII Всероссийское совещание по проблемамуправления ВСПУ–2014. –М.: ИПУ им. В.А.Трапезникова РАН, 2014. – C. 2219–2227. Соавторы: Кузьменко А.А., Синицын А.С., Ниязова Г.Н.
Способ стабилизации частоты автономной микроГЭС. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек, 2014. –№1. – С. 20–23. Соавторы: Сатаркулов К., Иманакунова Ж.С., Ниязова Г.Н.
Разработка автоматизированной системы экспериментальных исследований с целью изучения хаотических процессов в электроэнергетике. Матер. II межд. конф. «Проблемы управления и информационных технологий». Проблемы автоматики и управления. – Бишкек 2015. – С.52 – 60. Соавтор: Кыдырмаева З.С.
Синерго – кибернетический подход адаптивного управления нелинейных динамических систем. Доклады НАН КР. – Бишкек, 2016. – №1. – С. 19–24. Соавтор: Шаршеналиев Ж.Ш.
Управление систем с хаосодинамикой и самоорганизацией. Межд. науч. конф. «Механика твердых, жидких и газообразных сред», посвящ. 80 – летию проф. Рудаева Я.И. (2-3 декабря 2016. КРСУ им. Б.Н. Ельцина). Вестник КРСУ 2017. Т.17 Вып.1 – С. 66–70. Соавтор: Шаршеналиев Ж.Ш.
Направленная самоорганизация сложных энергообъектов с хаотической динамикой. Межд. научно-технич. конферен. «Энергетика: состояние, проблемы, перспективы», посвящ. 60–летию энергетического факультета КГТУ им. И.Раззакова, Бишкек: 23-24 ноября. Известия КГТУ № 4 (44), 2017. – С. 329-337. Соавтор: Кыдырмаева З.С.
Системный синтез динамических систем с нелинейными колебаниями. Известия НАН КР. – Бишкек, 2018. – №1. – С. 10-17. Соавтор: Шаршеналиев Ж.Ш.
Компьютерное моделирование микроГЭС малой мощности с маховиком, автоматически регулируемой моментом инерции. Информатика и системы управления. РФ (Благовещенск), 2019. – №1 (59). – С.36-45. Соавторы: Сатаркулов К., Ниязова Г.Н., Яблочников А.М., Усубалиева Г.К.
Применение сред Matlab и Labview для демонстрации динамического поведения гидроагрегата нового типа. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек, 2019. – №1 (36). – С. 30-39. Соавторы: Ниязова Г.Н., Сатаркулов Т.К., Бузурманкулова Ч.М., Дюшеева Ч.К.
Определение параметров микроГЭС нового типа по результатам компьютерного моделирования. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек, 2019. – №2 (37). – С. 110-116. Соавторы: Ниязова Г.Н., Сатаркулов Т.К.
О новом подходе к использованию энергетических инвариантов в теории управления нелинейными колебаниями. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек, 2019. – №2 (37). – С. 131-139. Соавтор: Шаршеналиев Ж.
Маховик с автоматически регулируемым моментом инерции и массой для повышения качества стабилизации частоты микроГЭС. XIII Всероссийское совещание по проблемам управления. (ВСПУ) РФ, Институт проблем управления им. В.А.Трапезникова РАН, Москва, 17-20 июня 2019. – С.2461-2472. Соавторы: Сатаркулов К., Ниязова Г.Н., Яблочников А.М., Усубалиева Г.К.
О методе анализа надежности и диагностики состояний микроГЭС для автономного электроснабжения. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек, 2020. – №1 (38). – С. 15-20. Соавторы: Сатаркулов К., Ниязова Г.Н., Сатаркулов Т.К.
Расширенные варианты использования гидро - ветряной электроустановки и автоматическая стабилизация режимов ее работы. Проблемы автоматики и управления №1 (42). 2021. – С. 4-14. Соавторы: Асанов М.С., Сатаркулов К.
Методика проектирования интеллектуальных автономных распределенных гибридных энергокомплексов с возобновляемыми источниками энергии». Проблемы автоматики и управления. – Бишкек: 2022. – №1 (43). – С. 12 – 23. Соавторы: Сатаркулов К., Асанова С.М., Асанов М.С. и др.
Применение нейронных сетей в задачах электромагнитных помех». Проблемы автоматики и управления. – Бишкек: 2022. – №1 (43). – С. 74 Соавтор: Асан уулу Аскат
Проблемы эффективного управления сложными электроэнергетическими системами с нелинейной динамикой и самоорганизацией. Международный научный форум «Современная наука и экологические вызовы в эпоху глобализации и цифровой трансформации» 23-24 апреля 2022 года Научный журнал НАК при Президенте КР «Научные исследования в Кыргызской Республике». Выпуск – №2, 1 часть. С. 30-41. Соавторы: Ниязов Н.Т., Алыбаева Г.Ж.
Электросетевой комплекс, в виде тепло – и электроснабжения малого фермерского хозяйства распределенных в горных регионах Кыргызстана. Известия КГТУ – Бишкек: 2022. – № 2 (62) Межд. научно-практическая конференция «Роль науки и инновационных технологий в устойчивом развитии горных территорий и экосистем».27 октября 2022 г. Соавторы: Сатаркулов Т.К., Яблочников А.М.
Моделирование электростатического разряда и идентификация электромагнитного поля с использованием искусственных нейронных сетей. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек: 2022. – №3 (45). – С. 159-166. Соавтор: Асан уулу Аскат
Neuro-fuzzy approach to identification of electromagnetic fields of electrostatic discharge. The 2023 5th International Youth Conference on Radio Electronics, Electrical and Power Engineering (2023 5th REEPE). Moscow Power Engineering Institute «MPEI», National Research University. 16 – 18 March 2023. Co-author: Asan uulu Askat
Адаптивный нейро-нечеткий подход оценки электрических полей электростатического разряда. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек: 2023. – №1 (46). – С. 75 – 87. Соавтор: Асан уулу Аскат
Электрокотел на индукционном способе нагрева воды как балластная нагрузка для регулировки частоты микроГЭС. Проблемы автоматики и управления. – Бишкек: 2023. – №2(47). – С. 23-31. Соавторы: Калматов У.А., и др.
Нейро-нечеткий подход к идентификации электромагнитных полей электростатического разряда. Neuro-fuzzy approach to identification of electro-magnetic fields of electrostatic disсharge. The 2023 5th International Youth Conference on Radio Electronics, Electrical and Power Engineering (2023 5th REEPE). Moscow Power Engineering Institute «MPEI», National Research University. 16 – 18 March 2023. https://doi.org/10.1109/REEPE57272.2023.10086745. Соавтор: Асан уулу Аскат
Исследование влияния виртуальной инерционной системы на основе топологии виртуального синхронного генератора на устойчивость фотоэлектрической установки, работающей в составе микросети. Investigation of the influence of the virtual inertia system based on the topology of a virtual synchronous generator on the stability of a PV plant operating as part of a microgrid. The 2024 6th International Youth Conference on Radio Electronics, Electrical and Power Engineering (2024 6th REEPE). Moscow Power Engineering Institute «MPEI», National Research University. 29 Feb. &1-2 March 2024. https://ieeexplore.ieee.org/document/10479718. Соавторы: Бурмейстер М.В., Бердышев И. И., Булатов Р. В., Насыров Р. Р.
Электростатическое моделирование на основе искусственного интеллекта для повышения надежности электроники: на примере электрических подстанций Кыргызстана.AI-driven electrostatic modeling for improved electronic reliability: case of electrical substations of Kyrgyzstan. The 2024 6th International Youth Conference on Radio Electronics, Electrical and Power Engineering (2024 6th REEPE). Moscow Power Engineering Institute «MPEI», National Research University. 29 Feb. &1-2 March 2024. https://doi.org/10.1109/REEPE60449.2024.10479869. Соавтор: Асан уулу Аскат

Сыйлыктары

«Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнүн отличниги» Төш белгиси;
Кыргыз Республикасынын Энергетика министирлигинин Ардак грамотасы;
Кыргыз Республикасынын Энергетикасынын отличниги – «Каарман» Төш белгиси;
Кыргыз Республикасынын УИАнын Ардак грамотасы;
Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө караштуу Интеллектуалдык менчик жана инновациялар мамлекеттик кызматы – «Кыргызпатенттин» Ардак грамотасы;
КМШга мүчө мамлекеттердин интеграциялык процесстерин кеңейтүүгө жана электр энергетикасын өнүктүрүүгө кошкон олуттуу салымы үчүн Көз карандысыз Мамлекеттер Шериктештигинин Электр энергетика кеңешинин Ардак грамотасы;
«Даңк» Медалы – мамлекеттик сыйлыгы;
Россия Федерациясынын «Москва Энергетика Институту» илимий изилдөө университетинин Ардак грамотасы.

Илимийометрикалык маалымат базаларындагы профилдер:

ORCID ID 0009-0003-8395-4116

SCOPUS ID 58209957200

Google Scolar: Aina Bakasova

Researcher ID Web of Science: https://www.webofscience.com/wos/author/record/HNQ-9102-2023

РИНЦ:SPIN-код/AuthorID: SPIN-код: 8459-4930, AuthorID: 890681