Тамак-аш өндүрүшүнүн машиналары жана аппараттары
"Тамак-аш өндүрүшүнүн машиналары жана аппараттары" кафедрасы университеттин алгачкы кафедраларынын бири катары 1962-жылы негизделген. Бул убакыт ичинде кафедра Кыргызстандагы тамак-аш өндүрүшү үчүн 2 миңден ашуун инженер-механиктерди даярдап чыгарган.
Кафедра дайыма өсүү жолунда талыкпай эмгектенип келет жана бул мезгилде заманбап техникалык билим алуу үчүн илимий-техникалык жана окуу-лабораториялык базалары түзүлгөн. Окуу-лабораториялык базанын катарына өнөр жайынын баардык тармактары боюнча жабдуулардын макеттери жана үлгүлөрү менен жабдылган алты атайын окуу лабораториялары , окуу устаканалары кирет.
Алардын ичинде:
“Тамак-аш өндүрүшүнүн процесстери жана аппараттары” лабораториясы;
“Муздатуу техникасы ” боюнча лабораториясы;
“Нан, макарон жана кондитер өндүрүштөрүнүн жабдуулары” лабораториясы;
“Консерва жана сүт заводдорунун жабдуулары” лабораториясы;
“Эт комбинаттарынын жабдуулары” лабораториясы;
“Дан азыктарын кайрадан иштетүү жана желдетүү жабдуулары” лабораториясы.
Кафедра “Технологиялык машинелер жана жабдуулар” багыты боюнча:
“Тамак-аш өндүрүшүнүн машинелери жана аппараттары”;
“Чакан ишканалардын тамак-аш инженериясы”;
“Муздатуу , криогендик техникасы жана желдетүү” профилдери боюнча бакалаврларды, инженерлерди, магистрлерди даярдайт.
Ушул адистерди даярдоо кафедранын жогорку квалификациялуу профессор-окутуучулук курамы аркылуу ишке ашат. Алардын ичинде тамак-аш өндүрүшүндө көп жыл иштеген окутуучулар дагы бар. Азыркы убакта кафедрада 2 профессор, 4 доцент, 2 улук окутуучу жана 3 окутуучу эмгектенет, алардын ичиненде 1 илимдин доктору, 4 илимдин кандидаты бар. Профессордук-окутуучулук курам Германиянын, Австриянын жана Россиянын профессорлору менен активдүү кызматташат.
Кафедранын ишмердигинин негизги максаты болуп, жумуш менен камсыз кылуучулардын жана билим кызматын керектөөчүлөрдүн талабына ылайык жогорку квалификациялуу адистерди даярдоо эсептелет.
Лекция сабактары заманбап, интерактивдүү ыкмалар жана маалымат технологияларын колдонуу аркылуу өткөрүлөт.
Лабораториялык жана практикалык сабактар керектүү приборлор, жабдуулар жана алардын макеттери менен жабдылган лабораторияларда өткөрүлөт.
Алар жыл сайын жаңыртылып, материалдык жактан бекемделип турат. 2011-жылы жалпы суммасы 6 миң Американын долларын түзгөн грант утуп алынып, ага муздатуу техникасы боюнча жабдуулар сатылып алынган.
Кафедрада “Стюарт Эссей” жоопкерчилиги чектелген коому аркылуу жабдылган заманбап компьютердик класс дагы бар.
Окуу процессинин негизги түзүүчүлөрү болуп студенттердин илимий изилдөөлөрү эсептелет. Илимий изилдөөгө кафедранын студенттери биринчи эле курстан баштап тартылышат.
Студенттердин илимий-изилдөөсү алардын чыгармачылык жөндөмдүүлүгүн өстүрүүгө жардам берип, өзүнүн адистигинин негиздерин терең жана толук өздөштүрүүсүнө алып келет.
Кафедранын студенттери практиканын бардык түрлөрүн өтүшөт:
окуу практикасы;
өндүрүштүк практика;
диплом алдындагы жана квалификация алдындагы практикалар.
Бул практикалар Кыргыз Республикасынын эң алдыңкы төмөндөгү ишканаларында өткөрүлөт: “Таттуу”, “Гүл азык”, “Бишкек Сүт”, “Кыргыз Торгтехника”, “Карибе-Юг”, “Эльвест”, “Риха”, “Ата”, “Кыргыз коньягы”, “Столичный” кондитер комбинаты жана КМТУнун “Технолог” окуу-өндүрүштүк борбору.
Кафедранын бүтүрүүчүлөрү Кыргыз Республикасынын баардык тамак-аш өндүрүштөрүндө жана чет мамлекеттерде да иштей алышат.
Бул профилдеги адистердин ишмердүүлүгү тамак — аш өндүрүшүнөн башка дагы, ушул багыт боюнча машине куруучу заводдорду дагы камтыйт.
Алар айыл-чарба азыктарын кайрадан иштеп чыгаруучу , нан , макарон-кондитердик , ликер-арак, эт-сүт, консерва, дан азыктарын кайрадан иштеп чыгаруучу , кант чыгарган ишканаларында, тамак-аш азыктарын жана жабдууларды стандартташтыруучу, сертификациялоочу мекемелерде да иштөө мүмкүнчүлүктөрү бар.
«Тамак — аш инженерия» кафедрасынын терең жалпы техникалык жана атайын билимин алган бүтүрүүчүлөрү көрсөтүлгөн чөйрөлөрдөн башка дагы, илим — изилдөө жана долбоордук мекемелерде талап кылынат.
ТАИ кафедрасынын түзүлүүсү 1962 — жылга туура келет. Ал өз алдынча кафедра катары 1965 — жылы бөлүнүп чыккан. Ал учурда минбар инженер — механиктерди үч адистик боюнча даярдоону жүргүзүлгөн:
— эт комбинаттарынын жабдуулары;
— нан, макарон, кондитер өндүрүштөрүнүн жабдуулары;
— сут өндүрүшүнүн жабдуулары.
1968 — жылдан баштап минбардын башчысынын милдетин доцент Дыченко Ф.Е. аткарган. Ал ошол убакытта жетишсиз болгон жогорку квалификациялуу илимий — педагогикалык кадрларды даярдоого чоң салымын кошкон. Минбардын төмөндөгү окутуучулары Өмүрзаков Д.О., Садыров О.А., Собуров К.А. ж.б. Советтер союзунун Москва, Ленинград, Краснодар шаарларынын алдыңкы жогорку окуу жайларына жөнөтүлгөн.
Дарстарды окуу үчүн мамлекеттин борбордук жогорку окуу жайларынан жогорку квалификациялуу педагогдор чакырылып турган.
Инженер — механиктерди даярдап чыгаруу биринчи жолу 1967 — жылы ишке ашкан. Жалпы бүтүрүүчүлөрдү саны 7 киши тузуп, алардын ичинен: О. Бондарева, В. Вареников , Л.З Плахтиенко, Л.И. Матях жана башкалар тамак — аш өндүрүшүнүн ар кандай тармактарында алдыңкы адистери болуп калышкан.
1970 — жылдан 1978 — жылга чейин кафедра кошумча нан, макарон, кондитер жана кант өндүрүштөрү боюнча технологдорду даярдан чыгара баштаган.
Көп жылдан бери, ТАӨМА кафедрасында адистерди даярдоону Кыргызстан учун эле эмес, бүтүндөй Борбордук Азия чөлкөмү үчүн дагы кооперативдик жол менен кабыл алп жүргүзүшкөн. 1992-жылга чейин кафедрада бул система боюнча жыл сайын 35 студент кабыл алынган.
Кафедраны түзүүдө жана өнүктүрүүдө, аны жетектөөдө ар кандай этаптарда өз салымын кошкондор: Василий Георгевич Абдюшев, Федор Епифанович Дыченко, Джанбай Омурзакович Омурзаков, Узабек Шабданбекович Шабданбеков, Кумушбек Алгазиевич Собуров, Светлана Владимировна Кочнева, Бакыт Караевич Джунусов, Садиева Анаркуль Эсенкуловна.
Алардан сырткары олуттуу салым кошкондор Абрамович Алла Михайловна, Сапарбаев Маматкул Сапарбаевич, Садыров Октябрин Алымбекович, Моисеенко Анатолий Сергеевич, Плахтиенко Любовь Захаровна, Усупкожоева Анипа Абылбековна.
2012-жылы Кыргыз Республикасында биринчи жолу бүтүндөй Борбордук Азия чөлкөмү үчүн абдан зарыл болгон «Муздатуу, криогендик техникасы жана желдетүү» багыты боюнча адистер даярдалып чыгарылган.
Кафедра түзүлгөндөн бери айыл чарба учун 2000ден ашык инженер — механиктерди жана болжол менен 300 дей инженер – технологдор даярдалган.
2015-жылы, «Тамак — аш өндүрүшүнүн машинелери жана жабдуулар,» кафедрасынын аты «Тамак-аш инженериясы» кафедрасына өзгөртүлгөн.
Азыркы учурда кафедраны техника илимдеринин кандидаты, КМТУнун профессору Кочнева Светлана Владимировна убактылуу жетектейт.
Ушул адистерди даярдоо кафедранын жогорку квалификациялуу профессор-окутуучулук курамы аркылуу ишке ашат. Алардын ичинде тамак-аш өндүрүшүндө көп жыл иштеген окутуучулар дагы бар Кадрлардын негизин 1техникалык илимдин доктору, 4 техникалык илимдин кандидаты , алардын ичинен 2 профессор, 4 доцент, 4 Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнүн отличниги, 2 улук окутуучу жана 3 окутуучу түзөт.
Профессор-окутуучулук курамы илим — изилдөө иштеринин алкагында чет өлкөлүк Германия, Аргентина жана Орусиядагы профессорлор менен менен жигердүү кызматташып жатышат.
Кафедра түзүлгөндөн бери жакшы лабораториялык базалар түзүлгөн. Лабораториялык-практикалык сабактар жыл сайын жаңыланган аппараттар, жабдуулар жана техника менен жабдылган атайын лабораторияларда өткөрүлөт.
Бүгүнкү күндө ал 6 окуу лабораториясынан, ЭЭМ үчүн лаборатория жана илимий — изилдөө лабораториясынан турат. Илимий — изилдөө лабораториясында тамак-ашты кайра иштетүүнүн жабдууларды, техникалык процесстерди текшерүүнүн жана башкаруунун системаларынын заманбап ыкмаларын иштеп чыгуусу жүргүзүлөт.
Акыркы жылдары билим берүү жараянын материалдык-техникалык жабдуулар менен камсыз кылуу боюнча көп жетишкендиктер болду.
Демөөрчүлүктүн негизиндеКыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин Озон борборунун жардамы менен 20 миң АКШ долларынын өлчөмүндө муздатуу техникасы боюнча жабдуулар, 12-эсептөө машиналары жана көчүрмө техникасын (Алекс Стюарт фирмасынан) 10 миң АКШ долларына сатылып алынган.
